Κυριακή 8 Απριλίου 2012

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ - Προσδιορισμός εννοιών


ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ
Προσδιορισμός εννοιών
Κατανάλωση: η διαδικασία αγοράς αγαθών προκειμένου να καλυφθούν οι βιοποριστικές ανάγκες του ανθρώπου και περαιτέρω οι ανάγκες για ποιότητα ζωής.
Καταναλωτισμός: η ικανοποίηση που προσφέρει η ίδια η πράξη της κατανάλωσης, η δυνατότητα του ατόμου να καταναλίσκει ακόμη και μετά την κάλυψη των αναγκών του, η έντονη επιθυμία να ξοδεύει υλικά και πνευματικά αγαθά.
Καταναλωτική κοινωνία: η σύγχρονη βιομηχανικά ανεπτυγμένη κοινωνία στο πλαίσιο της οποίας οι πολίτες καταναλώνουν μαζικά και στόχος τους είναι η υλική ευημερία (= άνοδος των δευτερογενών αναγκών, πολυτελής διαβίωση, σπατάλη).
Άνθρωπος Καταναλωτής (Homo Consumens): ο άνθρωπος που καταναλώνει διαρκώς χωρίς να νιώθει ποτέ κορεσμό, που προσπαθεί να ικανοποιήσει πλασματικές ανάγκες, που η απληστία γίνεται το νόημα της ζωής του, η εξισορρόπηση της ψυχικής αδυναμίας και της μοναξιάς του. (Ο όρος «homo consumens» ανήκει στον Έριχ Φρομ.).
 Παράγοντες/αιτίες του Καταναλωτισμού
Οικονομικοί:
  Η βιομηχανοποίηση (αυτοματοποίηση) των κοινωνιών έδωσε τη δυνατότητα υπερπαραγωγής αγαθών, σε μικρό κόστος και άριστη ποιότητα, τα οποία διοχετεύονται και απορροφώνται από το αγοραστικό κοινό ποικιλία προϊόντων προσιτών οικονομικά και ταυτόχρονη ανάγκη διάθεσής τους.
Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις δυτικές κεφαλαιοκρατικές κοινωνίες (Ευρώπη, Αμερική), αλλά και σε άλλες (Ιαπωνία), επέτρεψε την ικανοποίηση των πρωταρχικών αναγκών και την επιθυμία για ικανοποίηση δευτερευουσών κοινωνία αφθονίας.
Κοινωνικοί:
 Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται μονόπλευρα δίνεται βαρύτητα στην ικανοποίηση των υλικών αγαθών έναντι των πνευματικών και ηθικών.
 Επικρατεί το πρότυπο του «πλούσιου και επιτυχημένου» ανθρώπου η γοητεία, το κοινωνικό κύρος, ο σεβασμός «ανταλλάσσονται» με τα υλικά αποκτήματα και απορρέουν από αυτά διαφήμιση, μόδα.
Ψυχολογικοί:
 Οι άνθρωποι μιμούνται ο ένας τον άλλον για να νιώσουν αποδεκτοί, να ανήκουν σε μια ομάδα, να γίνονται αγαπητοί μαζοποίηση, ομοιμορφοποίηση.
 Το άτομο προσπαθεί να εξισορροπήσει το ψυχικό κενό, τους φόβους και τις ανασφάλειές του, την αγωνία του για το μέλλον καταναλώνοντας άγχος, κατάθλιψη.
 Οι άνθρωποι βομβαρδιζόμενοι από τα διαφημιστικά μηνύματα δημιουργούν ψεύτικες, «περιττές» ανάγκες τις οποίες βιώνουν σαν πραγματικές.
 Οι καταναλωτές μπερδεύουν την έξαψη και τον ενθουσιασμό από την αγορά προϊόντων με την αληθινή χαρά και ευτυχία ψευδαίσθηση ευτυχίας, απομάκρυνση από τα ουσιαστικά συναισθήματα, ψυχική υποδούλωση.
Ηθικοί:
 Η υλική άνεση προσφέρει μια ψευδαίσθηση ικανοποίησης στους ανθρώπους σαν αντίβαρο στην απουσία ανθρωπιάς, αλληλεγγύης, ηθικών αρχών και αξιών το άτομο αισθάνεται ανίσχυρο, ευάλωτο, ευεπίφορο στη μαζική υποβολή.
 Ο στυγνός ανταγωνισμός και η επικράτηση του εγωισμού στις μέρες μας οδηγεί σε μια στείρα, ατομιστική στάση ζωής με μόνο στόχο την οικονομία ευρωστία και το κοινωνικό γόητρο.
 Αρνητικές συνέπειες της υπερκατανάλωσης
Εργασία
 Αυξάνει σημαντικά ο ανθρώπινος μόχθος (με στόχο την απόκτηση χρήματος) και μειώνεται ο ελεύθερος χρόνος.
 Αλλοτριώνεται ο χαρακτήρας της εργασίας (υπερεντατικοποίηση, αυτοματοποίηση) η οποία παύει να αποτελεί χώρο δημιουργίας και έκφρασης.
Κοινωνία
 Κυριαρχεί ο ανταγωνισμός και η ιδιοτέλεια στις ανθρώπινες σχέσεις ενώ παραγκωνίζονται η άμιλλα και η αλληλεγγύη.
 Χάνεται η συλλογικότητα και τη θέση της παίρνει ο ατομικισμός.
 Η κάλυψη των υλικών αναγκών από μέσο για τη βελτίωση της ζωής μετατρέπεται σε αυτοσκοπό.
 Η απληστία των ανθρώπων επηρεάζει αρνητικά το φυσικό περιβάλλον με επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία (σπατάλη πηγών ενέργειας/πρώτων υλών κτλ).
 Νοσηρά φαινόμενα όπως η παραοικονομία, η αισχροκέρδεια, η εκμετάλλευση πλήττουν το σύνολο.
 Η ποιότητα των προϊόντων υποβαθμίζεται και δίνεται έμφαση στην ποσότητα.
 Οι άνθρωποι προσανατολίζονται στον υλικό ευδαιμονισμό (τάση αυτοπροβολής, νεοπλουτισμός, επιδεικτική κατανάλωση).
 Οι πολίτες γίνονται ευάλωτοι στην πνευματική χειραγώγηση (π.χ. από επιτήδειους δημαγωγούς).
Πνευματικότητα
 Ο άνθρωπος μετατρέπεται σε «εξαρτημένο υπήκοο» της καταναλωτικής κοινωνίας αλλά η υποτέλειά του δεν περιορίζεται στο χώρο του εμπορίου επεκτείνεται και στο χώρο της ιδεολογίας.
 Θεοποιούνται τα υλικά αγαθά και υποβαθμίζονται τα πνευματικά και ηθικά (απουσία σταθερού έρματος).
Ψυχική κατάσταση
 Οι άνθρωποι εμφορούνται από συναισθήματα αρνητικά: άγχος, αγωνία, φθόνος, επιθετικότητα.
 Επιδίδονται σε έναν αγώνα απόκτησης ολοένα και περισσότερων αγαθών (άχρηστες/πλασματικές ανάγκες) ταύτιση του «έχειν» με το «είναι» (αιτία και συνέπεια ταυτόχρονα / φαύλος κύκλος).
 Τρόποι αντιμετώπισης των επιπτώσεων του Καταναλωτισμού
Παιδεία:
 Ως φορέας αυτογνωσίας, η παιδεία βοηθά τα άτομα να ιεραρχήσουν τις ανάγκες τους και να διατηρήσουν το μέτρο.
 Ως μέσο καλλιέργειας σφυρηλατεί πιο ισχυρές προσωπικότητες που διαθέτουν ευθυκρισία
Άτομο:
 Οφείλει να αντιμετωπίζει με κριτικό πνεύμα τα αποπροσανατολιστικά μηνύματα της εποχής (από TV και διαφήμιση).
 Είναι σκόπιμο να βοηθά τους συνανθρώπους του να απορρίψουν τα καταναλωτικά πρότυπα (ιδιαίτερα τα παιδιά και τους εφήβους) ως γονέας, δάσκαλος, διανοούμενος.
Κράτος:
 Ορθολογιστικός τρόπος ανάπτυξης της οικονομίας.
    Σωστή, εποικοδομητική χρήση των τεχνολογικών επιτευγμάτων.
 Δικαιότερη κατανομή του πλούτου.
Φορείς Κοινωνικοποίησης:
 Η οικογένεια πρέπει να παρέχει ισχυρές αρχές και αξίες ως αντίβαρο στο δέλεαρ του υπερκαταναλωτισμού.
 Το σχολείο αναλαμβάνει να καλλιεργεί δυναμικές προσωπικότητες.
 Τα ΜΜΕ απαιτείται να προβάλουν υγιή πρότυπα, να επανακτήσουν τον ενημερωτικό τους ρόλο.
 Η διαφήμιση πρέπει να πληροφορεί κι όχι να παραπλανά και να διαφθείρει (δεοντολογία/νομοθεσία).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου