Πέμπτη 13 Μαρτίου 2014

Πρότυπα

 
   (…) Είναι πράγματι γεγονός πως σήμερα προβάλλονται με κάθε μέσο άνθρωποι που διαθέτουν δύναμη, που τους επιτρέπει να επιβάλλονται στους άλλους, και πλούτο, που τους δίνει την ευχέρεια να ικανοποιούν εύκολα κάθε επιθυμία τους.
Όποιος είναι σε θέση να απολαμβάνει άφθονα τα υλικά αγαθά, και μάλιστα χωρίς κόπους, γίνεται το ιδανικό κάθε νέου. Ηρωοποιούνται ποδοσφαιριστές, αποκτούν μυθικές διαστάσεις ορισμένοι τραγουδιστές, λατρεύονται ακόμη αδίστακτοι κακοποιοί. Το κοινωνικό γόητρο είναι συνάρτηση της δύναμης, του πλούτου, της ηθικής αναλγησίας. Αντίθετα, επιστήμονες κορυφαίοι, μεγάλοι δημιουργοί στο χώρο της υψηλής τέχνης, ευεργέτες της ανθρωπότητας, αγωνιστές και υπερασπιστές της ειρήνης και της δικαιοσύνης ή και απλοί άνθρωποι του τίμιου μόχθου αγνοούνται ή, αν δε συμβαίνει αυτό, δε συγκινούν πια κανέναν. Κατέχουν στη συνείδηση των περισσότερων την πιο χαμηλή θέση στην αξιολογική τους κλίμακα. Η αξία του ανθρώπου μετριέται με άλλα κριτήρια.
   Μέσα σ’ αυτό το γενικό κλίμα της υποτίμησης των αληθινών αξιών χρειάζεται ασυνήθιστη ψυχική δύναμη, για να εναντιωθεί κανείς στο ρεύμα, στη μόδα της εποχής και να χαράξει διαφορετική πορεία. Η δραματική μείωση των υψηλών παραδειγμάτων ζωής σ’ αυτό το λόγο κυρίως οφείλεται. Έτσι παρατηρείται το θλιβερό φαινόμενο σήμερα στη θέση του ανιδιοτελούς επιστήμονα, του αφιερωμένου στην επιστήμη, να συναντούμε τον ψυχρό επαγγελματία, που αποβλέπει με κάθε μέσο στην κατάκτηση μιας θέσης και στην αύξηση του πλούτου του, στη θέση του τολμηρού και έντιμου επιχειρηματία, τον απατεώνα και εκμεταλλευτή που βιάζεται να γίνει Κροίσος μέσα σε ελάχιστο, στη θέση του πολιτικού που ανάλωσε τη ζωή του στην υπηρεσία των συμφερόντων της χώρας του, τον αναξιόπιστο καρπωτή της εξουσίας. Και καθώς τα πρόσωπα ταυτίζονται με κάποιες ιδέες, μαζί με την κατάπτωσή τους παρασύρουν σε χρεοκοπία και όλες τις αξίες. Έτσι φτάσαμε στην απομυθοποίηση προσώπων – συμβόλων, στο γκρέμισμα ειδώλων. Μέσα στην «εικονοπλαστική» μανία της εποχής μας δεν έμεινε τίποτε όρθιο. Αυτό είναι και η κυριότερη αιτία της απόλυτης επικράτησης διαμετρικά αντίθετων προτύπων.
   Σε ποιων τη θέση θα ήθελαν να βρίσκονται, ποιους θαυμάζουν ενδόμυχα; Αν παραμερίσουμε τις αυταπάτες, θα διαπιστώσουμε πως λατρεύουν τον πλούτο, αλλά τον έτοιμο, τον κληρονομημένο ή τον αποκτημένο χωρίς κόπους· ασφαλώς γοητεύονται από τη δύναμη και την κοινωνική προβολή, αλλά και αυτά τα θέλουν έτοιμα, «κατ’ απονομήν». Θα ζήλευαν την επιδεξιότητα ορισμένων που κατορθώνουν να ανεβούν ψηλά χωρίς να χρειαστεί να βασανισθούν στα σχολεία ή στη βιοπάλη· είναι αρκετό ένα «ευφυές» τέχνασμα για να εξαπατηθούν οι πάντες.
   Για τα κριτήρια των νέων δεν είναι άμοιρη ευθυνών η κοινωνία μας, ο πολιτισμός μας. Ζούμε σε μια εποχή που θεοποιήθηκαν οι υλικές αξίες. Ό,τι δε συμβάλλει στον υλικό ευδαι-μονισμό παραμερίζεται. Καθημερινά οι σειρήνες της εύκολης ζωής σαγηνεύουν τους νέους.
Τα μηνύματα που τον κατακλύζουν από παντού ξυπνούν τις αδυναμίες του και τον σέρνουν άβουλο και αδύναμο να ακολουθήσει τυφλά τον τρόπο ζωής που του υποδεικνύεται. Μέσα του είναι ακλόνητη η βεβαιότητα πως η ευτυχία του είναι άρρηκτα δεμένη με τις οικονομικές δυνατότητες που θα αποκτήσει. Πώς να πείσει κανείς το νέο να ακολουθήσει τον έντιμο δρόμο του μόχθου και της αρετής και να αγωνισθεί για υψηλά ιδανικά, όταν δε θα μπορέσει να του υποσχεθεί πως μ’ αυτά θα κερδίσει χρήματα και κοινωνικό γόητρο; Το έργο αυτό γίνεται ακόμη πιο δύσκολο όταν η πραγματικότητα παρουσιάζει εντελώς διαφορετική εικόνα. Η έλλειψη κάθε αξιοκρατίας επιτρέπει την αναρρίχηση των ασήμαντων. Απολαμβάνουν τα αγαθά άνθρωποι χωρίς καμιά αξία. Για ποιο λόγο να μην ελπίζει και ο νέος πως κάτι θα συμβεί τελικά και θα λύσει με τον καλύτερο τρόπο τα προβλήματα της ζωής του;
   Η στάση του τελικά απέναντι στο τι έχει αξία και τι όχι διαμορφώνεται από την καθημερινή πλύση εγκεφάλου που υφίσταται. Τα κριτήριά του διαμορφώνονται συστηματικά από όσα ακούει και βλέπει γύρω του. Οι αξιολογήσεις των γονιών, των φίλων, των συνανθρώπων διαμορφώνουν σιγά σιγά τα μέτρα και τα κριτήρια.
   Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αντισταθεί κανείς και με ωριμότητα να κάνει τις επιλογές του. Έτσι παύουν να έχουν σημασία τα πραγματικά ενδιαφέροντά του, οι πραγματικές επιθυμίες του. Καλό και άξιο να επιδιωχθεί είναι αυτό που επιδιώκουν όλοι. Ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης και της απώλειας της ιδιαιτερότητάς μας είναι προφανής. Για τα φαινόμενα τυποποίησης και ομοιομορφίας της ζωής μας σ’ αυτήν την πιστή αντιγραφή των προβαλλόμενων παγκόσμια προτύπων πρέπει να αναζητηθούν οι αιτίες.
   Σίγουρα κάποιοι αντιστέκονται, προβληματίζονται και τολμούν να χαράξουν μιαν άλλη πορεία στη ζωή τους, αντίθετα προς το ρεύμα που πάει να τους παρασύρει. Και αν δε βρουν τα πρότυπα γύρω τους, θα τα συναντήσουν στη λογοτεχνία ή και στο παρελθόν. Δε φτάνουν όμως αυτοί να αναστρέψουν το ρεύμα.
   Στις μέρες μας ακούει κανείς συχνά παράπονα για τον «εκτραχηλισμό» των νέων, για το βίο και την πολιτεία τους. Λησμονούν όμως πως οι νέοι γίνονται αυτό που είναι οι μεγάλοι. Αν δεν αποτελέσουν οι ίδιοι ζωντανά παραδείγματα υψηλής ζωής, μάταια θα περιμένουν να το κάνουν αυτό οι νέοι. Κανένας δεν ακολουθεί ένα δρόμο που δεν τον πορεύεται κανείς. Αυτή όμως η επιθυμητή αλλαγή στη συμπεριφορά όλων δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με ευχές. Αν δε χτυπηθεί η αναξιοκρατία και δεν επικρατήσει η στοιχειώδης δικαιοσύνη στην κατανομή των αγαθών, υλικών και ηθικών, η κατάσταση θα διαιωνίζεται και θα χειροτερεύει.
 
Γ. Ν. Δαρδιώτης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου