Κριτήριο αξιολόγησης 1ο κείμενο: Κωμωδία χωρίς χιούμορ -

1ο κείμενο: Κωμωδία χωρίς χιουμορ
  Όταν ο Κεφαλλονίτης Ανδρέας Λασκαράτος, σατιρικός ποιητής και πεζογράφος, δημοσίευσε το έργο του «Ιδού ο άνθρωπος» το 1886, ανέφερε στα προλεγόμενά του ότι σκοπός του μέσα από την παρουσίαση του πορτρέτου των 126 διαφορετικών

χαρακτήρων είναι η παρουσίαση των βασικών χαρακτηριστικών που διαμορφώνουν διαφορετικούς κοινωνικούς τύπους. Και αυτά τα χαρακτηριστικά είναι κατά τη γνώμη του περισσότερο επίκτητα, αποτέλεσμα των ρόλων που αναλαμβάνει καθένας μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι αλλά και των ιστορικό-πολιτικών συγκυριών εντός των οποίων κινείται και κατά πολύ λιγότερο εγγενή.
  Ορμώμενος δε από την πεποίθησή του ότι «Η στηλίτεψη των ατομικών ελαττωμάτων, ως και των άλλων στραβών της κοινωνίας είναι αποτελεσματική και ωφέλιμη καθώς αποτελεσματικός και ωφέλιμος είναι και ο φημισμός των ευγενών και ενάρετων πράξεων.» , ένιωθε ότι με το χιούμορ και την έντονη ειρωνική του διάθεση θα οδηγούσε τους αναγνώστες του σε μια εκ βαθέων θέαση των ελαττωμάτων τους και προσπάθεια διαχείρισής τους.
  Και ερχόμαστε στο σήμερα που το χιούμορ απ’ ότι φαίνεται έχει πια χάσει την ηθικοδιδακτική του αξία. Γιατί κάθε τι που σχολιάζεται καυστικά δε φαίνεται να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Ίσως γιατί έχουμε ξεχάσει ή αρνούμαστε πια να γελάσουμε με τα ‘χάλια’ μας, με τα λάθη μας, με τα παραπατήματά μας. Ίσως γιατί φοβόμαστε ότι θα μάς βγει ξινό. Ίσως γιατί ο φόβος για το τι μέλλει γενέσθαι έχει αυτομάτως θαρρείς μετατραπεί σε μόνιμη φοβία που δε μάς αφήνει να είμαστε ο εαυτός μας. Ίσως πάλι επειδή κάθε απόπειρα σάτιρας υποβάλλεται στον κανόνα της εμπορικότητας οπότε λειτουργεί απλώς και μόνο επιφανειακά.
  Ή ίσως επειδή και το χιούμορ και η σάτιρα ως λέξεις, ως έννοιες έχουν απωλέσει την πραγματική τους σημασία και έχουν πέσει στον καιάδα της παρερμηνείας και πολυχρησίας τους με λάθος μάλιστα όρους.
  Γιατί η σάτιρα η εποικοδομητική απαιτεί αν μη τι άλλο υψηλό δείκτη νοημοσύνης και αυστηρά καθορισμένο στόχο υψηλών προδιαγραφών. Η σάτιρα παραμένει ανενεργή εάν γίνεται μόνο για τη σάτιρα. Εάν μένει εγκλωβισμένη στην προσπάθεια χάραξης ενός παγωμένου μειδιάματος στα χείλη των ανθρώπων, που παγωμένοι από το φόβο τους δεν τολμούν καν να σκεφτούν το αύριο. Η «στηλίτευσις»,  όπως ονομάζεται από το Λασκαράτο,  απαιτεί γνώση του θετικού, του καλού απέναντι στο οποίο στήνεται το εδώλιο κατηγόριας του λάθους, του αρνητικού. Και το καλό έχει χάσει την εκπροσώπησή του. Γιατί μπερδευτήκαμε μέσα στους μαιάνδρους της στείρας κριτικής που χρησιμοποιείται για εντύπωση και ως μέσο στήριξης του λόγου ύπαρξής μας. Κρίνουμε, κατηγορούμε, στηλιτεύουμε, καυτηριάζουμε για να πείσουμε εμάς τους ίδιους θαρρείς ότι δεν είμαστε χαζοί, ότι ξέρουμε τι πάει λάθος.
                                                                                 Πρωταγωνιστές, 23/08/2011
2ο κείμενο: Η ιστορία του χιούμορ
 “Το γέλιο απελευθερώνει τον αγροίκο από το φόβο του διαβόλου, γιατί μεσ’ τη γιορτή των τρελών και ο διάβολος φαίνεται φτωχός και ηλίθιος και επομένως ελέγξιμος, αυτό το βιβλίο μπορεί να διδάξει ότι η απελευθέρωση από το φόβο του διαβόλου είναι σοφία, το γέλιο αποσπά για μερικές στιγμές τον αγροίκο από το φόβο, ο αγροίκος που γελάει δε νοιάζεται τη στιγμή εκείνη αν θα πεθάνει, και τι θα γινόμασταν εμείς (η εκκλησία) χωρίς το φόβο του θανάτου, το γέλιο είναι υποκινητής της αμφιβολίας”.
  Με αυτά τα λόγια, και άλλα πολλά, περιγράφει ο Ουμπέρτο Έκο στο “Όνομα του Ρόδου” τη σημασία του γέλιου στη ζωή του ανθρώπου. Σε κάποιο σημείο, μάλιστα, οι δύο διαφωνούντες μοναχοί του διαλόγου, Γουλιέλμος και Χόρχε, αναφέρουν ότι τα λουτρά, όπως και το γέλιο, αποκαθιστούν την ισορροπία των χυμών (που ενυπάρχουν στον άνθρωπο, και τον θεραπεύουν). Με αυτό τον τρόπο ο Έκο μεταφέρει στο έργο του την μέχρι τον Μεσαίωνα πεποίθηση για τη σχέση των χυμών του σώματος με την ψυχική και σωματική Υγεία του ανθρώπου. Πρόκειται για του 4 χυμούς (το αίμα, η μαύρη χολή, η λευκή χολή και το φλέγμα), που αν η ανάμειξη τους γίνεται κανονικά και κατά τις φυσικές αναλογίες τότε ο άνθρωπος είναι υγιής, εύθυμος.
  Από τα τέλη του 16ου αιώνα η λέξη humor καθιερώνεται με την έννοια του αστείου. Την ίδια εποχή ο Shakespeare στο Henry IV, Part 2 υποστηρίζει ότι το humor είναι “ένα αστείο ειπωμένο με θλιβερή όψη”.
  Σχεδόν ένα αιώνα αργότερα ο όρος humor θα αναλυθεί και θα δοθεί μία φανταστική γενεαλογία του: η αλήθεια γέννησε τον ορθό λόγο, ο ορθός λόγος γέννησε το πνεύμα, το οποίος παντρεύτηκε την Ευθυμία και απέκτησε ένα γιό, το Χιούμορ. Από τα πιο ενδιαφέροντα σχόλια που έτυχε να διαβάσω ήταν αυτό του Mark Twain (1835 – 1910) ο οποίος υποστηρίζει ότι η εσωτερική πηγή του χιούμορ δεν είναι η χαρά αλλά η λύπη.
  Οι ελληνικής καταγωγής λέξεις για το “αστείο”, που χρησιμοποιούνται στην αγγλική, είναι πολλές, ενδεικτικά αναφέρω: humor, satire, sarcasm, sardonic, comic, comedy, euthemy, irony. Αυτό το τελευταίο είναι κάτι διαφορετικό από το χιούμορ. Κατά το Σωκράτη η ειρωνεία δίχως σεμνότητα και αιδώ είναι θράσος και αλαζονεία. Μόνο ο άνθρωπος που ξέρει να υποτάσσεται σε κάτι ανώτερο έχει το δικαίωμα να είναι ειρωνικός “γιατί πρέπει να πιστεύουμε σε κάτι ανώτερο από τον άνθρωπο για να ειρωνευτούμε τη διαγωγή και τα φρονήματα του”.

του Γιώργου Δαμιανού “The history and importance of humor”, που δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο του 2012 στο αγγλικό περιοδικό naked but safe.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
Α.1. Θεωρείτε ότι το χιούμορ έχει ηθικοδιδακτική αξία;
                                                                                                                Μονάδες 4
2. Γιατί ο συγγραφέας του 1ου κειμένου θεωρεί ότι σήμερα ο «αυτοσαρκασμός» έχει χαθεί;
                                                                                                                Μονάδες 4
3. Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να τηρεί η σάτιρα ώστε να είναι θεμιτή;
                                                                                                                Μονάδες 4
4. Πώς αντιλαμβάνεστε την άποψη του Σωκράτη για την ειρωνεία;
                                                                                                                Μονάδες 4
5. Ποιες οι θετικές συνέπειες του γέλιου σύμφωνα με το 2ο κείμενο
                                                                                                                Μονάδες 4
Β. 1. Στο 1ο κείμενο επικρατεί το γ' πρόσωπο. Γιατί, ωστόσο, στην 3η παράγραφο ο συγγραφέας προβαίνει στη χρήση του α' προσώπου;
                                                                                                                Μονάδες 5
2. Να βρείτε μέσα στο 1ο κείμενο λόγιες, καθημερινές και λαϊκές λέξεις.
                                                                                                                Μονάδες 5
3. Η 3η παράγραφος του 1ου κειμένου αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης. Γιατί ο συγγραφέας επέλεξε τη συγκεκριμένη μέθοδο;
                                                                                                                Μονάδες 5
4. Να εξετάσετε το βαθμό συνεκτικότητας της 3ης παραγράφου του 1ου κειμένου.
                                                                                                                Μονάδες 5
Γ. Συμμετέχετε σε μια ραδιοφωνική συζήτηση ως εκπρόσωπος της νέας γενιάς με θέμα το γέλιο στη ζωή του ανθρώπου. Να διαμορφώσετε μια εισήγηση στην οποία θα εκθέτετε τους λόγους που κάνουν το γέλιο απαραίτητο συστατικό της καθημερινότητας καθώς και τις ευεργετικές του επιδράσεις. (400-500 λέξεις).
                                                                                                              Μονάδες 60