Τετάρτη 13 Ιουλίου 2011

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ
    
  Η ελευθερία και οι πολιτικές ευθύνες που αυτή συνεπάγεται αποτελεί σήμερα την ισχύ και το σέμνωμα της ελληνικής κοινωνίας. Τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει η χώρα, εσωτερικά και εξωτερικά, είναι πολλά και περίπλοκα. Η κραταίωση όμως της ελευθερίας και του πολιτισμού των ελευθεριών αποτελεί και το όπλο για την αντιμετώπισή τους. Τούτο δεν είναι κενή ρήση, αλλά διαπίστωση που πηγάζει από τη στάθμιση της υφής των προβλημάτων του τόπου. Ως προς τα εξωτερικά προβλήματα η ελευθερία του δημοσίου και του ιδιωτικού μας βίου αποτελεί το κυριότερο στοιχείο της υπεροχής μας έναντι όσων επιβουλεύονται την ασφάλεια και την ακεραιότητα της χώρας μας. Δεν είναι μόνο η ευημερία της ελληνικής κοινωνίας, αλλά κυρίως η ελευθερία που καθιστά την Ελλάδα εγγύηση σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή αλλά και πρότυπο ελπίδας στα μάτια των εξαθλιωμένων λαών που μας περιβάλλουν. Η ελευθερία και η ισονομία εδραιώνουν άλλωστε την εσωτερική ασφάλεια της χώρας, ακριβώς επειδή διασφαλίζουν τη νομιμοφροσύνη όλων των πολιτών. Για το λόγο αυτό απαιτείται να ενισχυθεί η ελευθερία ως κοινωνική πράξη με απόλυτο σεβασμό των συγκεκριμένων της εκδηλώσεων, δηλαδή της πολυφωνίας, του σεβασμού των διαφωνούντων, της απoφυγής του φανατισμού, της μισαλλοδοξίας και της συνθηκολόγησης προς τα παράλογα πάθη του σωβινισμού που υπονομεύουν τον καλόπιστο και απροκάλυπτο διάλογο και την ψύχραιμη στάθμιση των προβλημάτων και αποτελούν κάκιστο σύμβουλο στα εθνικά μας θέματα.
  Η ελευθερία άλλωστε ως προϋπόθεση υπεύθυνου πολιτικού βίου αποτελεί και την ελπίδα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των εσωτερικών προβλημάτων της χώρας. Η οικονομική κρίση δεν είναι παρά το επιφανειακό σύμπτωμα αυτών των προβλημάτων. Η ουσιώδης υπόσταση της κρίσης του ελληνικού εθνικoύ βίου σήμερα συνδέεται με την πράγματι τραγική άμβλυνση της ικανότητάς μας να διακρίνουμε δηλαδή την υπεύθυνη άσκηση των δικαιωμάτων που μας εξασφαλίζει η δημοκρατία από την ασυδοσία της ανεξέλεγκτης από ηθικές αναστολές επιδίωξης του ατομικού συμφέροντος. [ ... ]
  Ελευθερία στην πολιτική πράξη σημαίνει ανάληψη ευθυνών. Αυτή την κρίσιμη ώρα το δέον μας θέτει όλους ενώπιον των αναπόδραστων πολιτικών μας υποχρεώσεων: η πολιτική ηγεσία, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, καλείται να αναλάβει την ευθύνη αλλά και τις συνέπειες τολμηρών πολιτικών αποφάσεων και να διαπαιδαγωγήσει την κοινή γνώμη, ώστε να αντιληφθεί τη σκοπιμότητά τους χωρίς υπεκφυγές και δημαγωγικά τεχνάσματα. Οι πολίτες καλούμαστε να ασκήσουμε έλλογη πολιτική κρίση, να υψώσουμε κριτικό λόγο και να αποδεχθούμε το τίμημα της λήψης υπεύθυνων πολιτικών αποφάσεων με γνώμονα το μακροπρόθεσμο δημόσιο συμφέρον και όχι την κοντόφθαλμη ιδιωτική ωφέλεια. Η εμπιστοσύνη όμως και ο αμοιβαίος σεβασμός μεταξύ πολιτικής ηγεσίας και πολιτών που απαιτεί η γνήσια δημοκρατία, μόνο με την τήρηση των αρχών της κοινωνικής δικαιοσύνης μπορεί να συντελεστεί.
  Το πανεπιστήμιο, τέλος, για να επιτελέσει μαζί με τους άλλους θεσμούς της κοινωνίας μας, ιδίως τη Δικαιοσύνη και την Εκκλησία, την προσήκουσα αποστολή του, που είναι η ανάσχεση του ευτελισμού του δημοσίου και του ιδιωτικού μας βίου, καλείται να αναλάβει τη μέγιστη ευθύνη να καλλιεργήσει αντί του ευκαιριακού ρητορισμού το σοβαρό πνευματικό προβληματισμό σε σχέση προς το περιεχόμενο, τις αντινομίες και τα διλήμματα που θέτει η ελευθερία. Δεν υπάρχει δε αμφιβολία ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την περιφρούρηση της κλασικής παιδείας, η οποία απειλείται σήμερα στη χώρα μας από τις σειρήνες τόσο της τεχνοκρατίας όσο και από εκείνες του λαϊκισμού. Μόνο έτσι θα μπορέσει να κερδηθεί προς όφελος της ελευθερίας η μάχη των ιδεών στην ελληνική κοινωνία και μόνο με την πλήρη επίγνωση των όσων συνεπάγεται η ελευθερία θα καταστεί δυνατή η οριστική μετουσίωσή της από ιδεώδες της πολιτικής σκέψης σε περιεχόμενο της πολιτικής πράξης στον τόπο μας.
Πασχάλη Κιτρομηλίδη, καθ. Πανεπ. Αθηνών, Το όραμα της ελευθερίας στην ελληνική κοινωνία. Από την πολιτική σκέψη στην πολιτική πράξη, εκδόσεις «Πορεία»

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις
Μονάδες 25

Β1. Ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην 1η παράγραφο; Δικαιολογήστε την  απάντησή σας.
Μονάδες 5
Β2. Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της 2ης παραγράφου;
Μονάδες 6

Β3. Πώς εξασφαλίζεται η συνοχή της τελευταίας παραγράφου και πώς συνδέεται με την προηγούμενη;
Μονάδες 5
Β4. «Η ελευθερία και η ευθύνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.» Να δείξετε την αλήθεια αυτής της διαπίστωσης σε μια παράγραφο 10-12 γραμμών.
Μονάδες  7
Β5. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λέξη:
           
σέμνωμα

κραταίωση

στάθµιση

αναπόδραστων

προσήκουσα

ανάσχεση

Μονάδες 12

Γ. Σε άρθρο, που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα της πόλης σου, να αναπτύξεις τις απόψεις σου για την ελευθερία ως μέσο αντιµετώπισης των εσωτερικών και εξωτερικών προβληµάτων της χώρας και να καταστήσεις φανερή την ευθύνη - που η ελευθερία συνεπάγεται - όλων των επίσηµων και όχι µόνο φορέων. (600 λέξεις)
Μονάδες 40

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ….ΑΝΑΓΚΕΣ
  Αλλά εγώ ήθελα να πάω λίγο πιο βαθιά. Και συλλογίστηκα: «είµαι ελεύθερος να αγοράσω βιβλία». Αυτό σηµαίνει α) πως υπάρχουν βιβλία και β) πως έχω τα χρήµατα που µου χρειάζονται για να τα αγοράσω. Όµως ούτε η ύπαρξη των βιβλίων ούτε η αγοραστική µου ικανότητα µπορεί να εξαρτάται µόνο από τη δική µου θέληση. Για να υπάρχουν βιβλία που εγώ θέλω να διαβάσω, πρέπει να υπάρχει κάποιος που να τυπώνει όλα τα βιβλία που γράφτηκαν και γράφονται. Και για να αγοράσω αυτά που θέλω πρέπει να έχω τόσα χρήµατα,
όσα κοστίζουν τα βιβλία αυτά. Για να υπάρχει όµως κάποιος που να τυπώνει τα βιβλία αυτά, πρέπει κι αυτός να έχει τα µέσα να τα τυπώσει και τη θέληση να τα τυπώσει. Και για να έχω τα χρήµατα που µου χρειάζονται πρέπει να τα βρω από τη δουλειά µου. Η σκέψη µου όµως άρχισε να µε κουράζει γιατί, φαίνεται, είχα πάρει το στραβό δρόµο. Ζήτησα κάποια βοήθεια. Πήρα και διάβασα ένα δυο άρθρα και κάποιο δοκίµιο για την ανθρώπινη ελευθερία. Εκεί μέσα ανακάλυψα λεπτότατες διακρίσεις για την ατοµική και την εθνική ελευθερία και πολλές άλλες τέτοιες ωραίες και συναρπαστικές έννοιες που µε παρέσυραν µε τη φιλοσοφική τους εµβρίθεια και τη λογική τους ακρίβεια. Ένα µονάχα δεν µπορούσα να βρω: µια χειροπιαστή περίπτωση, ένα παράδειγµα που λέγαµε στο σχολείο, για να καταλάβω έτσι το νόηµα της ελευθερίας σήµερα. Ας πούµε της ατοµικής ή της εθνικής ή της πολιτικής, Ιγια να αφήσω την οικονοµική που πάντα µε µπερδεύει. Για την ατοµική ξαναγυρνούσα στον προηγούµενο λαβύρινθο µε την αγορά των βίβλίων. Έλεγα: ένας άνθρωπος στην Ελλάδα είναι σήµερα ελεύθερος ν' αγοράσει όποιο βιβλίο θέλει. Δεν ήταν πριν από δέκα χρόνια. Και δεν ήταν πριν από σαράντα. Αλλά ποια βιβλία βρίσκει; Και πόσα χρήµατα µπορεί να διαθέσει; Ώστε από κάπου αρχίζει κάποιος περιορισµός της ελευθερίας του. Για την εθνική ελευθερία πάλι τα πράγµατα µου φαίνονταν λιγάκι θολά. Εµείς τώρα έχουµε εθνική ελευθερία. Μπορούµε να αποφασίσουµε ό,τι θέλουµε, να συµµαχήσουµε µε όποιους θέλουµε και να διαφωνήσουµε µε όποιους θέλουµε. Θεωρητικά, τουλάχιστο, µπορούµε. Όµως ένα άλλο κράτος, µικρότερο από το ελληνικό, όµως ελληνικό κι αυτό στα 82% του πληθυσµού του, θέλω να πω η Κύπρος, δεν το µπόρεσε και δεν το µπορεί. Η εθνική του ελευθερία είναι βαθιά τραυµατισµένη, κι ας αποφασίζουν όλα τα «ελεύθερα» έθνη µαζί πως έχει το δικαίωµα να είναι ανεξάρτητο, ακέραιο και αυτόνοµο. Και λίγο πιο ανατολικά, στην ασιατική γη, η εθνική ελευθερία φαίνεται πως δεν εξαρτάται από τα έθνη, αλλά από κάποιες δυνάμεις, που είναι μεγάλες και έχουν αποφασίσει να ορίσουν εκείνες καταπώς το κρίνουν βολικό τι θα πει ελευθερία, εθνικά συμφέροντα, ανθρώπινα δικαιώματα και πολλά άλλα «ηχηρά παρόμοια». Όσο πια για την πολιτική ελευθερία δεν απέμεινε στη σκέψη μου δύναμη να προχωρήσω παρακάτω.
  Σκοτισμένος ολότελα, είπα μέσα μου λοιπόν ένας τρόπος απομένει για να νιώθεις ελεύθερος: να χρειάζεσαι όσο λιγότερη ελευθερία μπορείς ή με άλλα λόγια να έχει πολύ λίγες ανάγκες, αυτό που λένε οι φιλόσοφοι, να μην εξαρτιέσαι από τον υλικό κόσμο, αλλά να κλειστείς στον εαυτό σου και στον πνευματικό σου στοχασμό που κανένας δεν μπορεί να σου τον δεσμεύσει. Ακόμη και μέσα σε μια φυλακή αισθάνεσαι τότε ελεύθερος.
  Φοβούμαι πως έφτασα σε μιαν αληθινή σκέψη. Αν μπορείς να αισθάνεσαι ελεύθερος και Ιμέσα σ' ένα κελί, τότε θα πρέπει να μπορείίς να αισθάνεσαι πολύ πιο ελεύθερος όταν το κελί σου απλώνεται σε ολόκληρη τη γη. Μια τέτοια ελευθερία φυλακισμένων όλης της γης με δεσμοφύλακες και κανονισμούς κατά περιοχές. Το πρόβλημα είναι να ισχύσει ένας ενιαίος κανονισμός και οι φύλακες να έχουν ενιαία στολή για να αποφεύγουμε τη σύγχυση. Ακόμα να μιλούν την ίδια γλώσσα για να τους καταλαβαίνουμε και να μην μας τιμωρούν χωρίς λόγο …

Μ Ανδρόνικος




ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 λέξεις.
[Μόρια 25]

Β1. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το παραπάνω; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
[Μόρια 10]
Β2. Ποιο θέμα πραγματεύεται στο κείμενό του ο Μ. Ανδρόνικος και ποια η θέση του;
[Μόρια 7]
Β3. Να επισημάνετε τις δύο βαρύνουσες πληροφορίες της 1ης παραγράφου.
 [Μόρια 6]
Β4. Να σχολιάσετε το ύφος του κειμένου.
[Μόρια 7]
Β5. Με ποια συλλογιστική πορεία έχει αναπτυχθεί το κείμενο;
[Μόρια 5]
Γ. Ο Μ. Ανδρόνικος προτείνει ως τρόπο ανάκτησης της ελευθερίας τον περιορισμό των αναγκών μας αλλά και τον πνευματικό στοχασμό, την εσωτερική ελευθερία. Με ένα δοκίμιο 600 περίπου λέξεων, που γράφετε στο περιοδικό του σχολείου σας, προσπαθήστε να διερευνήσετε τη σχέση μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής ελευθερίας και να αναλύσετε τις προαναφερόμενες προτάσεις του Μ. Ανδρόνικου.
Μονάδες 40

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ


Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον.
μτφρ: ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι
(από τον "Επιτάφιο" του Περικλή)

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου